Hvað er meltingarflóra og hvert er hlutverk hennar?

Fóstur í móðurkviði er með fáar tegundir af bakteríum í meltingarveginum. Í fæðingu fær barnið fjöldann allan af örverum frá móður (leggöngum, endaþarmi, húð) og úr umhverfinu inn um munninn. Örverurnar búa síðan um sig í meltingarveginum til frambúðar. Ef barn er tekið með keisaraskurði fer það á mis við stóran hluta af hagstæðum og sérvöldum örverum frá móður. Fyrstu örverur koma þá af húð móður og úr umhverfinu, sem er þá að öllum líkindum skurðstofa, aðstæður sem eru ekki endilega hagstæðar fyrir uppbyggingu á örveruflóru barnsins. Rannsóknir benda til að keisarabörn séu frekar útsett fyrir ofnæmum, astma eða exemi í samanburði við börn sem fæðast á hefðbundinn hátt. Einnig hafa rannsóknir sýnt fram á auknar líkur á glútenóþoli (e. celiac disease) hjá börnum sem tekin eru með keisaraskurði.

Rannsóknir sýna einnig mun á meltingarflóru barna sem fá brjóstamjólk og barna sem fá þurrmjólk. Börn sem fá brjóstamjólk fyrstu mánuðina mælast gjarnan með hærra hlutfall af Bacteroidetes en lægra hlutfall af Firmicutes. Rannsóknir sýna að hærra hlutafall af Firmicutes eykur líkur ofþyngd.

Meltingarflóran sem myndast á þessum fyrstu árum hefur áhrif á heilsufar einstaklingsins inn í framtíðina og bendir margt til þess að ýmsa sjúkdóma megi rekja til röskunar á meltingarflóru á fyrstu árum ævinnar. Flóran í meltingarveginum er síbreytileg alla ævi. Ýmsir þættir hafa áhrif, svo sem aldur og búseta. Rannsóknir sýna að aldraðir einstaklingar hafa ólíka meltingarflóru í samanburði við yngri einstaklinga. Það má segja að megin þorri heilbrigðra einstaklinga hafi svipaða meltingarflóru upp að vissu marki, en mataræði, ýmsir umhverfisþættir, búseta ásamt genaþáttum hafi áhrif á þróun meltingarflórunnar og heilbrigði hennar. Japanir eiga til dæmis auðveldara með að melta sjávargróður en aðrir en að sama skapi eiga þeir erfiðara með að melta mjólkursykur.

Meltingarflóran getur haft bein áhrif á heilsufar okkar, andlega og líkamlega. Hún hjálpar okkur að brjóta niður fæðið, melta fæðið og frásoga næringarefnin. Hún framleiðir ákveðin vítamín og fitusýrur sem eru okkur nauðsynleg. Meltingarflóran framleiðir einnig boðefni sem hefur hefur áhrif á taugakerfið og þannig geðheilsu okkar. Nýlegar rannsóknir gefa vísbendingar um að samspil fæðu, þarmaflóru og gegndræpi þarma hafi áhrif á geðheilbrigði.

Fæðan er okkur öllum nauðsynleg. Það sem við látum ofan í okkur veitir okkur þó ekki einungis lífsnauðsynlega orku heldur hefur fæðan áhrif á líðan okkar. Fjöldi rannsókna hefur sýnt fram á að fæðan ræður mörgu varðandi lífsgæði og heilbrigði. Ákveðnar fæðutegundir draga úr líkum á þróun ýmissa sjúkdóma á meðan aðrar geta jafnvel aukið líkur á ákveðnum sjúkdómum. Fæðið getur einnig haft áhrif á líðan einstaklinga sem glíma við ýmsa sjúkdóma svo sem iðraólgu (IBS) eða kvíða.

Við ættum ekki einungis að horfa á það sem við borðum, sama hvort það flokkast sem hollt eða óhollt, við þurfum einnig að að velta fyrir okkur hverju við förum á mis við í fæðuvalinu. Það má iðulega auka neyslu á ávöxtum og grænmeti án þess að fara í of miklar hugleiðingar um hvað ætti að forðast. Slík nálgun reynist fólki oft auðveldari, að bæta við sig hollustu frekar en að draga úr óhollustu.

Meltingarflóran getur riðlast eða orðið fyrir skaða. Ástæður geta verið ýmsar, svo sem bólgusjúkdómar í þörmum, ofnæmi, ofþyngd eða sykursýki. Einnig getur notkun ákveðinna lyfja, og þá sér í lagi sýklalyfja, skaðað heilbrigða meltingarflóru. Rannsóknir sýna að slík riðlun getur haft áhrif til frambúðar sem kemur jafnvel í ljós mörgum árum síðar. Eitt af því sem rannsóknir hafa leitt í ljós eru tengsl sýklalyfjanotkunar og líkamsþyngdar. Rannsóknir sýna okkur að börn sem hafa fengið mikið af sýklalyfjum eru líklegri til að verða of þung, jafnvel síðar á lífsleiðinni, en þau börn sem hafa fengið lítið eða ekkert af sýklalyfjum.

Þegar þarmaflóran er riðluð til langs tíma getur það haft afleiðingar í meltingarveginum en einnig fyrir utan hann. Riðluð eða óhagstæð meltingarflóra hefur áhrif á gegndræpi smáþarma og getur þannig aukið líkur á að ýmsir þættir ræsi ónæmiskerfið. Það getur leitt af sér langvinnar bólgur og geta áhrifin meðal annars náð til heila og taugakerfis. Birtingarmynd aukins gegndræpis getur verið bæði sem líkamleg einkenni og/eða geðræn. Langvarandi ójafnvægi í meltingarflórunni getur til dæmis aukið líkur á kvíða og depurð. Rannsóknir sýna samhengi milli riðlaðrar meltingarflóru og ýmissa geðraskana. Vísindamenn hafa einnig tengt aukið gegndræpi smáþarma við ýmsa sjúkdóma, en riðluð meltingarflóra eykur líkur á auknu gegndræpi. Rannsóknir sýna að ýmsir sjúklingahópar mælast með hækkað magn af zonulini í blóði og hægðum, en zonulin magn í blóði eða hægðum er mælikvarði á gegndræpi þarma.

Rannsóknir hafa leitt í ljós að ákveðnir genaþættir, umhverfisþættir (þ.m.t. sýklar) og röskun á meltingarflóru hafa áhrif á ónæmiskerfið og þar með þróun ýmissa sjúkdóma. Meltingarflóran tekur stóran þátt í að verja okkur gegn sýklum sem geta sýkt bæði meltingarveg eða jafnvel komist þaðan út í líkamann.
Þarmaflóran hefur áhrif á meltingarveginn og meltinguna sjálfa, en einnig á taugakerfið okkar, ónæmiskerfið, innkirtlakerfið og hormónakerfið

Fjöldi rannsókna benda til þess að lifandi gerlar til inntöku og ákveðnir þættir í fæðunni geti styrkt og hlúð að meltingarflórunni.Þessir lifandi gerlar finnast í gerjuðum mat eins og súrkáli, jógúrti, kefir og kombucha. Rannsóknir sýna að margir af þessum gerlum komast niður í meltingarveginn þar sem þeir efla meltingarflóruna og þar með hafa margskonar jákvæð heilsufarsleg áhrif.
Sýnt hefur verið fram á að lifandi gerlar geta dregið úr líkum á að fá niðurgang og ýmis óþægindi samfara inntöku sýklalyfja. Rannsóknir sýna einnig að lifandi gerlar draga úr líkum á alvarlegum sýkingum í kjölfar sýklalyfjanotkunar.

Með því að leggja áherslu á fjölbreytt og næringarríkt fæði, inntöku á nauðsynlegum bætiefnum og lifandi gerlum nærum við meltingarflóruna og þannig eflum við ónæmiskerfið og varnir líkamans.

Það er áhugaverð staðreynd að þarmaflóran jafnast á við heilt líffæri og við ráðum miklu um hvernig hún er samsett. Við erum með hagstæðar og óhagstæðar örverur í bland en viljum halda okkur við hærra hlutfall þeirra hagstæðu. Þannig græðum við gjarnan ákveðin lífefni sem þessar örverur framleiða fyrir okkur, en mörg af þeim hafa einnig verið rannsökuð og sýnt fram á jákvæð áhrif á heilsu. Það er góð regla að velja sér fæði sem ræktar þennan jarðveg sem er í þörmunum og velja fæði af góðum gæðum, fyrir okkur og meltingarflóruna.