D-vítamín

D-vítamín er fituleysanlegt vítamín. Það telst bæði vera vítamín og hormón. Húðin framleiðir D-vítamín og líkaminn geymir vítamínið einkum í lifrinni en líka í fituvef og vöðvum. D-vítamíni er bætt í ýmsa fæðu, svo sem morgunkorn og mjólkurvörur.

Heiti
D-vítamín, calciferol, calcifediol, calcitriol

Uppspretta
Sólarljósið eykur framleiðslu D-vítamíns í húðinni. Þorskalifur, síld, lúða, lax, lýsi, egg og mjólkurafurðir.

Verkun
Stuðlar að vexti og viðhaldi beina. D-vítamín gerir líkamanum kleift að nýta kalk og fosfór til að byggja upp bein með því að auka upptöku kalks og fosfórs frá þörmum.

Notkun - verkun

• Gefið börnum og ófrískum konum til að fyrirbyggja beinkröm (vansköpun beina).
• Til að hindra og lækna beinþynningu og beinkröm.
• Til að koma í veg fyrir kalkskort vegna vanstarfsemi skjaldkirtils.
• Notað í meðferð við psoriasis.

D-vítamín skortur
Skortur D-vítamíns í fullorðnum getur valdið beinþynningu, beinmeyru, vöðvarýrnun og tannskemmdum. Skortur D-vítamíns í börnum veldur beinkröm eða vansköpun beina vegna kalkskorts.

D-vítamín eitrun
Of stórir skammtar af D-vítamíni verða til þess að of mikið kalk (hypercalcaemia) verður til í blóði sem aftur leiðir til hægðatregðu, þunglyndis, slappleika og þreytu. Ef ástandið er viðvarandi geta kalsíumsölt farið út í nýru og valdið nýrnasteinum og nýrnabilun. Einkenni eitrunar eru: Ógleði, lystarleysi, höfuðverkur og niðurgangur. Alvarlegri eitrunareinkenni eru kalkmyndun í mjúkum vefjum líkamans og lífshættuleg nýrnabilun.

Ráðlagðir dagskammtar
Íslenskir ráðlagðir dagskammtar fyrir D-vítamín hafa verið hækkaðir í 15 míkrógrömm (mcg/µg) fyrir 10 ára og til 70 ára aldurs. Fyrir 71 árs og eldri hefur ráðlagður dagskammtur verið hækkaður í 20 mcg/µg. Fyrir ungbörn og börn 1-9 ára er ráðlagður dagskammtur 10 mcg/µg (skv. Embætti Landlæknis, október 2013 - Upplýsingar um D-vítamín). Almennt er fólki ráðlagt að taka þorskalýsi eða D-vítamínpillur til viðbótar við það sem fæst úr fæðunni. Sérstaklega er mikilvægt að eldra fólk taki D-vítamín til viðbótar við það sem kemur úr fæðunni. Frá 1-2 vikna aldri er ráðlagt að gefa ungbörnum D-vítamíndropa, 10 mcg/µg á dag.