Prima FER járn sjálfspróf

Höfundur Lyfja

7. júní 2023

Tengt efni

Næring og vellíðan

Járn sjálfsprófið er gagnlegt til að athuga járnforða líkamans. Prófið er ónæmisfrumufræðilegt tæki sem greinir ferritíngildi í blóði. Járn er ómissandi málmur fyrir líkama okkar og skiptir sköpum fyrir flutning súrefnis í blóði, fyrir frumufjölgun og til að byggja upp uppbyggingu vefja og líffæra

Járn og blóðleysi
Járn er ómissandi málmur fyrir líkama okkar og skiptir sköpum fyrir flutning súrefnis í blóði, fyrir frumufjölgun og til að byggja upp uppbyggingu vefja og líffæra. Hins vegar, í óhóflegu magni, er það eitrað fyrir líkamann. Af þessum sökum hefur hvert og eitt okkar kerfi til að taka upp járn úr ytra umhverfi (t.d. í gegnum mataræði sem er ríkt af matvælum sem innihalda járn) og geyma það í frumum á þann hátt sem er ekki of mikið (og þar af leiðandi ekki eitrað). Ferritín er próteinið sem ber ábyrgð á þessari geymsluaðgerð. Magn ferritíns er frábær vísbending um magn járns sem líkaminn hefur tiltækt. Lágt magn þessa próteins í blóði er vísbending um tæmdar járnbirgðir, ástand sem er á undan blóðleysi. Lækkun getur stafað af blóðleysi, meðgöngu, blæðingum, breytingum á járnupptöku, berklum.

Meginregla prófs
Járn FER próf er ónæmislitagreining sem greinir próteinið Ferritin þökk sé sérstökum einstofna gulltengdum mótefnum sem eru felld inn í prófunarstrimilinn.

FER járn sjálfspróf

Þvoið hendur með sápu og volgu vatni, skolið með hreinu vatni og látið þorna. Ef þetta er ekki mögulegt skaltu nota grisjuna sem fylgir sem valkost. Athugið: Notkun heits vatns auðveldar söfnun háræðablóðs þar sem það veldur æðavíkkun.
Undirbúðu nauðsynlegt efni á eftirfarandi hátt: opnaðu álpokann, taktu aðeins prófunarhylkið út og fleygðu þurrkefnispokanum. Opnaðu plastpakkann sem inniheldur pípettuna.
Snúðu varlega hlífðarhettunni á dauðhreinsaða bíldinum 360° án þess að toga í hana. Dragðu út og fargaðu losuðu hettunni.
Nuddið varlega fingurinn sem valinn er fyrir stunguna (mælt er með hlið baugfingurs). Mikilvægt er að nuddið sé gert frá lófa til kjúku, til að bæta blóðflæði. Ýttu opna enda bíldsins (hliðina sem lokið var dregið af), upp að fingurgómnum. Oddur bíldsins dregst sjálfkrafa inn eftir notkun. Ef bíldurinn virkar ekki rétt skaltu farga honum og nota þann seinni sem fylgir. Ef þess seinni er ekki krafist er hægt að farga honum án sérstakra varúðarráðstafana.
Haldið hendinni niðri og nuddið fingurinn þar til stór blóðdropi myndast. Mikilvægt að nudda frá lófa til kjúku, til að bæta blóðflæði.
Taktu pípettuna án þess að ýta á kúluna. Lagðar eru til tvær sýnatökuaðferðir:
A) –mynd E1: Haltu pípettunni láréttu án þess að ýta á kúluna og settu hana í snertingu við blóðdropa, hún fer inn í pípettuna með háræðakrafti. Færðu pípettuna í burtu þegar svörtu línunni er náð. Ef það er ekki nóg blóð skaltu halda áfram að nudda fingurinn þar til svörtu línunni er náð.
B) –mynd E2: settu pípettuna á hreint, flatt yfirborð með oddinn út úr hillunni, settu síðan blóðdropa í snertingu við pípettuna, hann fer inn með háræðakrafti. Ef blóð er ekki nóg skaltu halda áfram að nudda fingurinn þar til blóðið hefur náð svörtu línunni. Forðist eins og hægt er að færa enda pípettunnar stöðugt frá fingrinum til að koma í veg fyrir myndun loftbóla.
Settu blóðið sem safnað var með pípettunni í holuna sem sýnd er á hylkinu (S) með því að ýta á pípettukúluna.
Skrúfaðu bláu hettuna af hettuglasinu með dropateljaranum (skiljið hvítu hettuna rækilega á). Settu 2 dropa í holuna sem tilgreind er á hylkinu (S), bíddu í 5 sekúndur á milli fyrsta og annars dropa.
Bíddu í 5 mínútur og lestu niðurstöðurnar með því að vísa í næsta kafla til að túlka niðurstöðuna

Hvernig virkar FER járn sjálfsprófið?
Ferritín er prótein sem ber ábyrgð á að geyma járn í frumum. Jákvæð niðurstaða þýðir að styrkur ferritíns er ≤ 30 ng/ml. Prófið var kvarðað á þriðja alþjóðlega staðlinum NIBSC 94/572. Í sumum tilfellum geta sýni með ferritínstyrk á milli 27 ng/ml og 29 ng/ml gefið neikvæða niðurstöðu.

Hvenær er hægt að nota prófið?
Hægt er að framkvæma IRON FER TEST ef einkenni eins og fölvi, þreyta, tíð mígreni og útbreiddir verkir eru til staðar, hjartsláttarónot og stundum aukinn hjartsláttur, skortur á vöðvaafli. Prófið er hægt að framkvæma hvenær sem er sólarhringsins en það má ekki framkvæma ef um er að ræða veikindi, bráða bólgu, lifrar- eða miltavandamál. Í þessum tilfellum geta komið jákvæðar niðurstöður, jafnvel þótt raunverulegur járnskortur sé ekki fyrir hendi.

Getur niðurstaðan verið röng?
Niðurstaðan er rétt ef leiðbeiningunum er fylgt vandlega. Hins vegar getur niðurstaðan ekki verið rétt ef: tækið kemst í snertingu við aðra vökva áður en það er notað, ef hluti af þynningarefninu hellist fyrir slysni, ef blóðmagnið er ekki nóg eða fjöldi dropa í holunni er meiri en 3. Plastpípettan sem fylgir gerir notendum kleift að vera vissir um að þeir hafi safnað réttu magni af blóði.

Hvernig túlka ég prófið og er styrkleiki próf-og stýribands misjafn?
Litur og styrkleiki bandanna skiptir ekki máli fyrir túlkun á niðurstöðunni. Böndin verða að vera heil og einsleit. Prófið er jákvætt óháð styrkleika og lit prófunarbandsins.

Er niðurstaðan traust ef lesið er eftir 10 mínútur?
Nei. Prófið verður að lesa 5 mínútum eftir að aðgerðinni er lokið.

Hvað á ég að gera ef niðurstaðan er jákvæð?
Ef niðurstaðan er jákvæð er styrkur ferritíns í blóði undir eðlilegum gildum og þú ættir að hafa samband við lækni sem mun ákveða hvað á að gera næst.

Hvað á ég að gera ef niðurstaðan er neikvæð?
Ef niðurstaðan er neikvæð er styrkur ferritíns að minnsta kosti 30 ng/ml. Í sumum tilfellum geta sýni með ferritínmagni rétt undir þessu gildi (á milli 27 ng/ml og 29 ng/ml) gefið niðurstöðu af þessu tagi. Ef einkenni eru viðvarandi skaltu í öllum tilvikum leita læknis.

Hversu nákvæmt er Fer járn sjálfsprófið?
Prófið er mjög nákvæmt. Matsskýrslur sýna samræmishlutfall 96.6% (Cl 95%: 93,4-99,8%) við viðmiðunaraðferðir. Þrátt fyrir áreiðanleika prófsins eru ranglega jákvæðar eða ranglega neikvæðar niðurstöður mögulegar.