B6-vítamín

Vítamín

  • B6-vitamin

B6-vítamín, eða Pýridoxín, tekur þátt í myndun og umbroti þessara efna í líkamanum: Kolvetna, fitu, amínósýru, kjarnsýra, próteina og hemóglóbíns.

Heiti
B6-vítamín, pýridoxín, pyridoxine.

Uppspretta
Fiskur, kjöt, kjúklingur, heilhveiti, egg og gulrætur. Pýridoxín getur tapast við matreiðslu.

Verkun
Pýridoxín tekur þátt í myndun og umbroti þessara efna í líkamanum: Kolvetna, fitu, amínósýru, kjarnsýra, próteina og hemóglóbíns. 

Notkun - verkun

  • Við pýridoxín skorti og í blöndu með öðrum B-vítamínum við almennum B-vítamín skorti. 
  • Við fjöltaugabólgu. 
  • Talið draga úr einkennum fyrirtíðarspennu. 
  • Krampastillandi.


Ráðlagðir dagskammtar
Ráðlagðir dagskammtar (RDS/Recommended Intake, RI) eru dagleg meðalneyslanæringarefna sem nægir til að mæta þörfum nær allra (venjulega 97,5%) einstaklinga á ákveðnu aldursskeiði meðal almennings. RDS er venjulega notað til að skipuleggja mataræði fyrir hópa fólks og einstaklinga. Einnig er hægt að nota RDS sem ráðleggingar um dagleganeyslu fyrir einstaklinga.

Ungbörn < 6 mán   0,1 mg
Ungbörn 7-11 mán 0,4 mg*
Börn 1-3 ára0,6 mg
Börn 4-6 ára 0,7 mg
Börn 7-10 ára 1,0 mg
Karlar 11-14 ára 1,5 mg
Karlar 15-70 ára 1,8 mg
Karlar >70 ára 1,7 mg 
Konur 11-14 ára 1,3 mg
Konur 15->70 ára
 1,6 mg
Konur á meðgöngu 1,9 mg
Konur með barn á brjósti 1,7 mg

mg = milligrömm
*Nægjanleg neysla (AI), framreiknað frá gildi fyrir 0-6 mánaða ungbörn.

B 6-vítamín skortur
Einkenni pýridoxín skorts geta lýst sér í sprungnum munnvikum, húð flagnar kringum nef og augu, krampakenndum flogum, geðdeyfð, uppköstum, húðbólgum, blóðskorti, taugabólgum og nýrnasteinum. Þungaðar konur eiga á hættu að þjást af pýridoxín skorti, vítamínið er nauðsynlegt fóstrinu og berst til þess frá móður. Misnotkun áfengis getur leitt til skorts á pýridoxíni.

B 6-vítamín eitrun
Taugaskemmdir geta komið fram eftir töku 200 mg/dag eða meira að staðaldri og 2000 mg/dag í skamman tíma. Taugaskemmdir geta lýst sér í dofa í fótum og höndum. Einkennin ganga yfirleitt til baka ef dregið er úr inntöku pýridoxíns en varanlegar taugaskemmdir eftir stóra skammta eru þó vel þekktar.

Aukaverkanir
Óþekktar nema um ofskömmtun sé að ræða.

Milliverkanir
Ýmis lyf geta valdið skorti á pýridoxín, t.d. ísóníazíð (berklalyf), hýdralazín, getnaðarvarnartöflur, penisillamín, neómýcín og rífampicín. Pýridoxín minnkar virkni L-dópa í Parkinson´s meðferð.

Frábendingar
Parkinson´s sjúklingar sem nota L-dópa í lyfjameðferð ættu ekki að taka inn pýridoxín.

Heimildir

Ráðlagðir dagskammtar og nægjanleg neysla af vítamínum og steinefnum 2024.
www.landlaeknir.is. Uppfært í júní 2025.
R. Marcus, A.M. Coulston. Water-soluble vitamins. Goodman & Gilman´s The pharmacological basis of therapeutics 9th edition. 1996 McGraw-Hill, New York. Bls. 1561-1563, 1549.

H. R. Jóhannesson, S. Ó. Ólafsson. Bætiefnabókin, Handbók um vítamín, steinefni og fæðubótarefni. 1995 Mál og menning, Reykjavík. Bls. 46-50.

Anna Elín Kjartansdóttir, Valdís Beck og Þóra Jónsdóttir, lyfjafræðingar.