Fólínsýra
Fólínsýra tilheyrir B-vítamínunum og er því vatnsleysanleg eins og öll hin B-vítamínin. Hún gegnir m.a. stóru hlutverki í frumuskiptingu.
Fólínsýra tilheyrir B-vítamínunum og er því vatnsleysanleg eins og öll hin B-vítamínin. Fólínsýra var fyrst uppgötvuð árið 1941 þegar tókst að einangra hana úr spínatblöðum.
Heiti
Fólínsýra, fólat, fólasín, folic acid, B9-vítamín, M-vítamín.
Uppspretta
Grænmeti og kjöt innihalda mest af fólínsýru.
Verkun
Fólínsýra gegnir stóru hlutverki í frumuskiptingu. Í líkamanum er fólínsýru breytt í tetrahýdrófólínsýru sem er mikilvæg við myndun amínósýra og kjarnsýra (DNA og RNA). Þetta er ástæðan fyrir því að fólínsýra er svo mikilvæg á fósturskeiði þegar frumuskipting er ör. Fólínsýra er talin koma í veg fyrir galla í taugakerfi fósturs en hann getur valdið klofnum hrygg.
Notkun - verkun
- Til að koma í veg fyrir fæðingargalla og þá helst klofinn hrygg.
- Getur dregið úr líkum á því að krabbamein myndist.
- Getur minnkað líkur á hjartasjúkdómum.
- Spornar við þunglyndi (vægu/miðlungs).
- Við pirring í fótum.
- Við gigt.
Fólínsýruskortur
Það er fremur sjaldgæft að skortur sé á fólínsýru ef fólk borðar fjölbreytta fæðu. Ástæður fyrir skortinum eru margvíslegar, líklegast er þó að það sé ekki nóg af nýtanlegri fólínsýru í fæðunni. Ýmis einkenni fylgja fólínsýruskorti s.s. blóðskortur, meltingartruflanir, vannæring, niðurgangur, minnkuð matarlyst, eymsli í tungu, sljóleiki, fölvi og höfuðverkur.
Þeim sem einkum er hætt við fólínsýruskorti eru áfengissjúklingar en einnig teljast þungaðar konur í áhættuhóp. Þá er fólki hætt við fólínsýruskorti sem er undir stöðugu og miklu álagi.
Ráðlagðir dagskammtar
| Ungbörn < 6 mán | 64 mcg |
| Ungbörn 7-11 mán | 90 mcg |
| Börn 1-3 ára | 120 mcg |
| Börn 4-6 ára | 140 mcg |
| Börn 7-10 ára | 200 mcg |
| Karlar 11-14 ára | 260 mcg |
| Karlar 15- >70 ára |
320-330 mcg |
| Konur 11-14 ára | 280 mcg |
| Konur 15-17 ára | 310 mcg |
| 18-24 ára | 330 mcg* |
| 25-50 ára | 330 mcg* |
| 51->70 ára | 330 mcg |
| Konur á meðgöngu | 600 mcg |
| Konur með barn á brjósti | 490 mcg |
mcg = míkrógrömm (µg)
*Ráðlagt er að taka 400 míkrógrömm af fólati á dag fyrir meðgöngu og fyrstu þrjá mánuði meðgöngunnar og er það ekki innifalið í RDS.
Aukaverkanir
Engar þekktar.
Milliverkanir
Ýmis lyf geta valdið skorti á fólínsýru t.d.: Getnaðarvarnarlyf, sýrubindandi lyf, ýmis sýklalyf, ýmis flogaveikilyf og metótrexat.
Frábendingar
Engar þekktar.
Heimildir
Ráðlagðir dagskammtar og nægjanleg neysla af vítamínum og steinefnum 2024.
www.landlaeknir.is. Uppfært í júní 2025.